Τραύμα του Προσώπου

αποκαθιστώντας την αρμονία και την λειτουργία μετά από έναν τραυματισμό

Η αντιμετώπιση του τραύματος του προσώπου είναι από τα βασικότερα επιστημονικά αντικείμενα του Γναθοχειρουργού. Η συχνότητα του γναθοπροσωπικού τραύματος είναι αρκετά μεγάλη, με κύριο αίτιο τα τροχαία ατυχήματα. Οι ξυλοδαρμοί, τα εργατικά και αθλητικά ατυχήματα είναι επίσης σημαντικά αίτια τραύματος στο πρόσωπο. Το γναθοπροσωπικό τραύμα αφορά σε κακώσεις τόσο των μαλακών μορίων του προσώπου όσο και κατάγματα των οστών του σπλαγχνικού κρανίου.

Τα θλαστικά τραύματα των μαλακών μορίων του προσώπου αντιμετωπίζονται αρχικά με ενδελεχή καθαρισμό τους, ώστε να απομακρυνθούν όλα τα ξένα σώματα και να μειωθεί η πιθανότητα λοίμωξης, και ακολουθεί η καλή αιμόσταση και η προσεκτική συρραφή με σκοπό την κατά το δυνατόν καλύτερη επούλωση.

Η αντιμετώπιση των καταγμάτων του προσώπου, ακολουθεί τις βασικές αρχές που ισχύουν σε όλα τα κατάγματα. Το κάταγμα θα πρέπει να αναταχθεί και να ακινητοποιηθεί ώστε να γίνει φυσιολογικά η επούλωση του οστικού τραύματος (ή αλλιώς η πώρωση του κατάγματος). Στα κατάγματα του προσώπου όμως, δεν αρκεί η ανατομική ανάταξη ενός κατάγματος. Όταν το κάταγμα αφορά στην άνω ή στην κάτω γνάθο, τότε ζωτικής σημασίας είναι η αποκατάσταση της οδοντικής σύγκλεισης και η επαναφορά της φυσιολογικής λειτουργίας του στοματογναθικού συστήματος. Γι’αυτό κύριος οδηγός του γναθοχειρουργού στην ανάταξη ενός κατάγματος των γνάθων είναι η οδοντική σύγκλειση.

Πριν από την ανάταξη ενός κατάγματος των γνάθων, προηγείται διαγναθική ακινητοποίηση σε θέση κεντρικής σύγκλεισης, δηλαδή το “δέσιμο” της άνω και της κάτω γνάθου στη σωστή θέση. Έχοντας ως οδηγό την σύγκλειση του ασθενούς, τότε ο γναθοχειρουργός προχωρά στην ανάταξη και στην ακινητοποίηση των καταγμάτων. Οι επεμβάσεις ανάταξης-οστεοσύνθεσης γίνονται συνήθως υπό γενική αναισθησία. Οι τομές για την προσπέλαση των καταγμάτων τοποθετούνται, όπου αυτό είναι δυνατόν, ενδοστοματικά για να αποφευχθούν οι ουλές στο πρόσωπο. Σε περιπτώσεις όπου είναι απαραίτητη η εξωστοματική προσπέλαση (κατάγματα ζυγωματικού, κατάγματα μετωπιαίου, ρινοηθμοειδικά κατάγματα, συντριπτικά κατάγματα κάτω γνάθου κ.α.), οι τομές γίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να “κρύβονται” μέσα σε φυσιολογικές πτυχές του δέρματος είτε στο τριχωτό της κεφαλής. Εάν υπάρχουν ανοικτά θλαστικά τραύματα στην περιοχή του κατάγματος, τότε αυτά χρησιμοποιούνται για την προσπέλαση των καταγμάτων.

Για την ακινητοποίηση των καταγμάτων, υπάρχουν διαθέσιμα πολλά συστήματα οστεοσύνθεσης, με διαφορές στο μέγεθος και άρα την αντοχή των πλακών και των βιδών. Γενικά, στις περιοχές όπου ασκούνται μεγάλες δυνάμεις κατά την λειτουργία του στόματος, προτιμώνται συστήματα οστεοσύνθεσης με μεγαλύτερο μέγεθος και αντοχή. Σε περιοχές που δέχονται μικρότερες δυνάμεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν μικρότερου μεγέθους πλάκες και βίδες. Η οστεοσύνθεση των καταγμάτων έχει ελαχιστοποιήσει την ανάγκη για μετεγχειρητική διαγναθική ακινητοποίηση, όπου παλαιότερα ήταν η μόνη μέθοδος ακινητοποίησης.

Η οστεοσύνθεση έχει μειώσει κατά πολύ τον χρόνο ανάρρωσης των ασθενών και την παραμονή τους στο νοσοκομείο, επιταχύνοντας την αποθεραπεία τους και την αποκατάσταση της λειτουργικότητας του στοματογναθικού συστήματος. Σε εκτεταμένα και συντριπτικά κατάγματα πολλές φορές είναι απαραίτητη η διατήρηση της διαγναθικής ακινητοποίησης για κάποιες ημέρες μετά το χειρουργείο, ώστε να εξασφαλιστεί επιπλέον σταθερότητα.

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο γναθοχειρουργός δεν κρίνει απαραίτητη την ανάταξη και οστεοσύνθεση ενός κατάγματος, και αποφασίζει να το αντιμετωπίσει συντηρητικά. Τα κατάγματα του κονδύλου της κάτω γνάθου αποτελούν μία τέτοια περίπτωση, όπου στη συντριπτική τους πλειοψηφία αντιμετωπίζονται συντηρητικά μόνο με διαγναθική ακινητοποίηση για 15 ημέρες. Επίσης τα κατάγματα του ζυγωματικού συμπλέγματος αρκετές φορές δεν χειρουργούνται, εφόσον δεν προκαλούν λειτουργικές ή αισθητικές διαταραχές.

Επειδή το τραύμα του προσώπου σπάνια απειλεί άμεσα τη ζωή του τραυματία, σε αρκετές περιπτώσεις ο γναθοχειρουργός καλείται να αντιμετωπίσει γναθοπροσωπικά κατάγματα σε πολυτραυματίες, οι οποίοι νοσηλεύονταν επί εβδομάδες και η αντιμετώπιση των απειλητικών για τη ζωή τους καταστάσεων είτε καθυστερούσε την αντιμετώπιση των καταγμάτων του προσώπου είτε αυτά παρέμειναν αδιάγνωστα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η αντιμετώπιση των καταγμάτων είναι πολύ πιο δύσκολη, αφού το πιθανότερο είναι αυτά να έχουν πωρωθεί σε λάθος θέση.